Μετρητής

Δευτέρα, Μαΐου 24, 2010

[ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ ] Ο «πέμπτος καβαλάρης»

Του Ευγένιου Τριβιζά
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: 18 Μαρτίου 2010
O χαρακτηρισμός των Ελλήνων ως απατεώνων, προδοτών και άλλων τινών δεν είναι παρά μία ακόμα περίπτωση του κοινωνιολογικού φαινομένου της επικλήσεως αρνητικών εθνικών στερεοτύπων σε περιπτώσεις κρίσεων. Αντί να κρίνονται και να κατακρίνονται αποφάσεις ή ενέργειες συγκεκριμένων ατόμων, στιγματίζεται συλλήβδην έναs ολόκληρoς λαός. Το πιο επικίνδυνο στερεότυπο είναι η αμφισβήτηση της ανθρώπινης φύσης φυλών και εθνών.

Το αρκτικόλεξο «ΡΙGS», το οποίο χρησιμοποιούν Δυτικοευρωπαίοι και Αγγλοσάξονες επενδυτές και σχολιαστές, ως συνοπτικό τρόπο αναφοράς στους λαούς της Νότιας Ευρώπης και τις οικονομίες τους, δεν είναι μόνο μια κακόγουστη προσβολή. Είναι μια σύγχρονη εκδοχή του ιστορικού φαινομένου της αμφισβήτησης της ανθρώπινης φύσης του συνανθρώπου, της διαδικασίας κατά την οποία μέλη μιας εθνικής ομάδας υποβιβάζουν τα μέλη μιας άλλης στο επίπεδο των ζώων, μεταδίδοντας έμμεσα το μήνυμα ότι είναι άξια να τύχουν παρόμοια με αυτά μεταχείρισης.

Αν και ορισμένα έντυπα, όπως οι «Financial Τimes», και τράπεζες, όπως η Βarclays, κατόπιν καταγγελιών, όπως εκείνη του Πορτογάλου υπουργού Οικονομικών, απαγόρευσαν τη χρήση του, ο όρος κινδυνεύει να καθιερωθεί. Όσοι εξακολουθούν να τον χρησιμοποιούν δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα μιας τέτοιας πρακτικής. Λησμονούν ότι παρόμοιες μειωτικές εκφράσεις είχαν χρησιμοποιηθεί συστηματικά κατά το παρελθόν για να απευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη, να αναστείλουν τυχόν ενδοιασμούς, να απενεργοποιήσουν τη συναισθηματική ταύτιση και να διευκολύνουν διωγμούς, σφαγές, ακόμα και γενοκτονίες.

Της γενοκτονίας της Ρουάντας για παράδειγμα είχε προηγηθεί μια κυβερνητικά συντονισμένη εκστρατεία λεκτικής «αποκτήνωσης» των θυμάτων και κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πόλεμου η ιαπωνική προπαγάνδα είχε χρησιμοποιήσει την ίδια μέθοδο εναντίον των Αμερικανών. Η πιο ακραία, βέβαια περίπτωση, ήταν εκείνη του Τρίτου Ράιχ. Ένα από τα σκευάσματα που χρησιμοποιήθηκαν για τη γενοκτονία των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, ήταν το παρασιτοκτόνο Ζyclon Β. Πολύ πριν, όμως, οι κρατούμενοι εξοντωθούν με παρασιτοκτόνα, είχε προηγηθεί η απομείωση της ανθρώπινης φύσης τους από τον ναζιστικό μηχανισμό προπαγάνδας.

Εκφράσεις όπως «αρουραίοι», «μολυσματικά ζωύφια» είχαν χρησιμοποιηθεί συστηματικά για τον χαρακτηρισμό τους. Και φυσικά όταν εκλαμβάνεις τους αντιπάλους σου όχι ως ανθρώπους αλλά ως κτήνη ή παράσιτα, δεν έχεις και πολλούς ενδοιασμούς για να τους εξοντώσεις προκειμένου να ανακυκλώσεις τις τρίχες ή το λίπος τους. Η λεκτική «αποκτηνωτική» βία αποτελεί συχνά τον προθάλαμο πραγματικής και όχι μόνο στη διεθνή σκηνή.

Σε έρευνά μου για τα εγκλήματα του όχλου είχα κάνει διάκριση μεταξύ δύο κατηγοριών υβριστικών εκφράσεων, εκείνων οι οποίοι αρνούνται τον ανδρισμό του αντιπάλου και εκείνων οι οποίοι αρνούνται την ανθρώπινη φύση του και είχα διαπιστώσει ότι η πρώτη ανοίγει τον δρόμο σε ριτουαλιστική και η δεύτερη σε πραγματική βία(1) . Οι τραγικές συνέπειες της λεκτικής «αποκτήνωσης» είναι ο λόγος για τον οποίο οι ανθρωπολόγοι Μontagu και Μatson θεωρούν ότι οι διαδικασίες άρνησης της ανθρώπινης υπόστασης συνανθρώπων είναι «ο πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως» . Θα ήταν υπερβολικό, βέβαια, να ισχυριστεί κανείς ότι οι χρήστες του όρου «ΡΙGS» προετοιμάζουν το έδαφος για την οικονομική κατακρεούργηση των άσωτων «γουρουνιών» του Νότου.

Είναι όμως απορίας άξιο το ότι πολιτισμένοι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να διαδίδουν μειωτικές εκφράσεις που τόσα δεινά έχουν προκαλέσει κατά το παρελθόν. Όταν δεν αντιμετωπίζουμε τους άλλους ως άτομα, αλλά ως εκπροσώπους στερεοτύπων, όταν μία εθνότητα θεωρείται ότι ενσαρκώνει το έντιμο και το ηθικό και ο αντίπαλος το δόλιο και το ανήθικο, τότε ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για κάθε λογής βαρβαρότητα. Ούτε οι Νότιοι είναι «γουρούνια», ούτε οι Έλληνες είναι εκ γενετής απατεώνες, ούτε οι Γερμανοί επιρρεπείς σε γενοκτονίες.

Το καλό και το κακό ενυπάρχει στον καθένα και το δεύτερο μπορεί εύκολα να πυροδοτηθεί από λεκτικές κοινωνικές διαδράσεις. Ας ελπίσουμε ότι ο «πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως», προτού συνεχίσει τη νέα του επέλαση, θα σκοντάψει στους βράχους της λογικής και της κοινής μας ανθρωπιάς.


Ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι συγγραφέας-καθηγητής

Να πώς μιλάει ένας πολιτικάντης καλλιτέχνης…

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ:«ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΙΜΩΡΕΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΕΙ»
Σε δύσκολες περιόδους της ελληνικής ιστορίας, σε εποχές αμφιβολιών, αναζητήσεων και αγωνίας, όχι για το αύριο αλλά για το σήμερα, ξεπήδησαν δημιουργοί που αποτύπωσαν τη στιγμή και βοήθησαν τους Έλληνες να καταλάβουν τι τους συμβαίνει. Τους έδωσαν πυξίδα και όραμα. Στα χρόνια της δικτατορίας, της Μεταπολίτευσης αλλά και μετά ο Διονύσης Σαββόπουλος ήταν ένας από αυτούς. Τα τραγούδια του έγιναν το «σάουντρακ της ζωής» χιλιάδων Ελλήνων. Σε μια περίοδο που πολλά πράγματα «αλλάζουν με ορμή» η άποψή του έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον.

- Και τώρα τι κάνουμε, κύριε Σαββόπουλε; Τώρα που το μεταπολιτευτικό όνειρο θρυμματίστηκε σε χιλιάδες κομμάτια...

- Ακούσατε το καινούργιο; Στα στριπτιζάδικα της Βουλγαρίας γράφει “προσεχώς Ελληνίδες”. Μου τηλεφώνησαν κι ένα άλλο από τη Θεσσαλονίκη: η ψησταριά γράφει “φάτε την μπριζόλα σας τώρα, τον χειμώνα θα τη νοικιάζουμε”».
- Δηλαδή, βουλιάζουμε;
- «Εξαρτάται. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μετά από ολονύκτια κραιπάλη. Την επομένη πίνουμε έναν πικρό καφέ σκέτο, μετά ρίχνουμε έναν ποδαρόδρομο να κάψουμε τοξίνες και το βράδυ νωρίς στο σπίτι».
- Τι γίνεται όμως με αυτούς που δεν έχουν ούτε «τοξίνες» να κάψουν, π.χ. τους συνταξιούχους;

- Μα το είπε σωστά ο Σημίτης: να δοθούν πίσω οι συντάξεις. Ας αναβάλουν τον “Καλλικράτη”. Σωστός ο “Καλλικράτης” αλλά διαβάζω ότι θα κοστίσει 5 δισ. ενώ κόβουν τις συντάξεις. Ας τον πάνε δύο χρόνια μετά».

- Το συγκεντρωμένο πλήθος φώναζε «κλέφτες-κλέφτες» έξω από τη Βουλή...

- «Όταν οι κλέφτες είναι χιλιάδες, ποιον να πρωτοπιάσεις; Το σύνθημα είναι άγριο αλλά εμείς πρέπει να το διαβάσουμε ως αίτημα για την αναβάθμιση της Βουλής. Δεν συμφωνώ με το άλλο, “να καεί το μπουρδέλο η Βουλή”. Μου θύμισε τον μακαρίτη Ρένο Αποστολίδη που είχε μπουκάρει στη Βουλή με ανάλογα συνθήματα το ΄65 και έκλεισε η Βουλή και είδαμε τι καλά που ήταν μετά...».

- Να μην τιμωρηθεί κανείς;
- Να τιμωρηθεί. Να δούμε επιτέλους μεγαλόσχημους να οδηγούνται με χειροπέδες στην προφυλάκιση. Το 1922 τουφέκισαν τους έξι μετά από δίκη παρωδία. Εκτονώθηκε όμως η οργή του κόσμου. Δεν λέω να τουφεκίσουμε κανέναν, λέω ότι κοινωνία που δεν τιμωρεί αυτοκτονεί. Αυτό μας συμβαίνει, αυτοκτονούμε σιγά σιγά εδώ και χρόνια δια της ατιμωρησίας. Μεγαλύτερη σημασία έχει όμως πώς θα κλείσουμε την πόρτα σε νέες γενιές κλεφτών και αυτό γίνεται μόνο με σκληρή εφαρμογή του “πόθεν έσχες”. Να γίνει συνείδηση πια πως σε ό,τι μίζες ή λαμογιές ανακατευθείς θα πιαστείς».

- «Πώς να μην κλέψει ο Κοσκωτάς αφού ένα όραμα κονόμας και ευζωίας και ανόδου ήταν το μέτρο ολωνών μας» γράφατε το 1989. Είκοσι χρόνια μετά, πιστεύετε ότι φταίμε όλοι που φτάσαμε ως εδώ;
- Σιχαίνομαι το “εγώ σας τα ‘λεγα”. Αν θυμάστε παρακάτω, το τραγούδι έλεγε “κι εγώ που είμαι ο πιο φριχτός”. Ναι, λοιπόν, φταίμε όλοι αλλά όχι όλοι το ίδιο. Δεν είναι το ίδιο οι υδραυλικοί που δεν δίνουν απόδειξη με τις “παρέες” που την πέφτουν σε ένα “έργο πνοής” 2 δισ. ευρώ και το φτάνουν στα 12 δισ. Έτσι πάθαμε ασφυξία, μες στην απάτη ζήσαμε και συμμετείχαμε: τραγούδι και Καγέν. Και μπλόκα για τις επιδοτήσεις που πήγαιναν στα μπουζούκια».

- Εκτιμάτε ότι θα υπάρξουν μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις το επόμενο διάστημα;

- Μεγάλες. Φοβάμαι ότι θα αντιμετωπίζουμε ανεξέλεγκτες καταστάσεις διότι πλάι στους απελπισμένους θα κολλήσουν καθάρματα, πράκτορες, τρομοκράτες κτλ. Γι΄ αυτό είναι απαραίτητη η άμεση τιμωρία των ενόχων».

- Πώς σας φάνηκε η υπόθεση του συναδέλφου σας κ. Βοσκόπουλου;

- Απέναντι στον νόμο είμαστε όλοι ίδιοι- φίρμες και μη. Αλλά το πραγματικό σκάνδαλο εδώ είναι τι έκανε η Εφορία τόσα χρόνια. Διότι ο Τόλης- αν είναι σωστή η είδηση- ακολούθησε την πεπατημένη ως Έλληνας που φοροδιαφεύγει. Αλλά η Εφορία τι είπε; “Μην ανησυχείτε, θα το τακτοποιήσουμε”;».

- Η δική σας σχέση με τη ΔΟΥ σας;

- Εγώ ανήκω υπερηφάνως σε μια αισχρή μειοψηφία Νεοελλήνων που δηλώνει πάνω από 100.000 ευρώ εισόδημα τον χρόνο. Θα έχω δώσει σε φόρους, σαράντα πέντε χρόνια δουλεύω, πάνω από 1 εκατ. ευρώ. Επιπλέον ξέρω τι είναι να χρωστάς στην Εφορία. Το 1990 είχα μεγάλη οικονομική δυσκολία. Το “Κούρεμα” δεν είχε αρέσει στον κόσμο, είχε ενοχληθεί το κοινό. Έπαιζα σε άδειες καρέκλες και τα μαγαζιά πια δεν με θέλανε. Βρέθηκα να χρωστάω στην Εφορία 200.000 δρχ. και ένα πρωί βγαίνω από το σπίτι και απέναντι την είχε στήσει αστυνόμος. Με συλλαμβάνει και με πάει στον έφορα, ο οποίος μου φέρεται σκαιότατα και δεν μ’ αφήνει αν δεν καταβάλω αμέσως τουλάχιστον 30.000
δρχ. Τηλεφωνώ στην Άσπα, η οποία έτρεξε από δω κι από κει, μάζεψε κάτι λεφτά και έτσι μ΄ αφήσανε. Γελούσα αλλά ήταν για κλάματα».

- Πώς αξιολογείτε τον πρωθυπουργό κ. Γ. Παπανδρέου;

- Συμπάσχω με τον Γιώργο Παπανδρέου. Δεν έχει άλλο περιθώριο παρά να τρέχει να προλάβει την καταστροφή. Ταξίδεψε πολύ, χρησιμοποίησε το know how που διαθέτει ως παλιός υπουργός Εξωτερικών. Τώρα πρέπει να παλέψει εδώ, αντιμετωπίζουμε χάος. Να λέει την αλήθεια, να τιμωρήσει, αλλά πάνω απ΄ όλα να φτιάξει σχέδιο διότι φαίνεται ότι σχέδιο δεν υπάρχει. Το προεκλογικό πρόγραμμά του ανετράπη από τις περιστάσεις. Δεν αρκεί μια “επιστροφή στην Ιθάκη”, αυτά είναι μαθητικές εκθέσεις. Όταν ένας πολιτικός παίρνει τόσο σκληρά μέτρα συνήθως καίγεται. Αλλά τώρα, αν δει το μη παρέκει ως μια ευκαιρία για την ανόρθωση της χώρας, θα είναι ο πολιτικός του μέλλοντος. Με αυτή την ελπίδα τον στηρίζουμε».

- Η στάση του κ. Σαμαρά πώς σας φαίνεται;
- Δεν τον καταλαβαίνω. Λέει, και είναι προς τιμήν του, ότι γύρισε από την έρημο. Είναι αξιόλογος αλλά έχει γίνει δυσανάγνωστος. Για πρώτη φορά από ιδρύσεώς της η Νέα Δημοκρατία έχει πιάσει ποσοστό ΦΠΑ 23%. Επόμενο είναι. Πρέπει να διαχωρίσει ξεκάθαρα τη θέση του από την αποτρόπαια πενταετία του κ. Καραμανλή».

- Η Αριστερά προσφέρει λύσεις στο αδιέξοδο;
- Τόσα χρόνια η Αριστερά μάς έμαθε να ονειρευόμαστε χωρίς να κάνουμε τίποτε. Τώρα και το όνειρο θολώνει. Δεν χάνω όμως τις ελπίδες μου σε αυτήν».

Ληστεία

Κάπου στα βόρεια προάστια ένας καλοντυμένος κύριος περπατάει αμέριμνος τη νύχτα...
Ξαφνικά, πίσω από ένα δέντρο, πετάγεται ένας μασκοφορεμένος, του κολλάει ένα πιστόλι στα πλευρά
και του ψιθυρίζει:
"Τα λεφτά σου και γρήγορα"...
"Μα τι λες;" αντιδράει ο κύριος, "ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Εγώ είμαι ο Τάδε Ταδόπουλος, βουλευτής και πρώην Υπουργός!!!"...
"Ε, τότε αλλάζει", λέει ο μασκοφορεμένος, "τα λεφτά ΜΟΥ και γρήγορα, κουφάλα" !!!!!!!!!!!