Είναι γνωστό το λατινικό ρητό «Homo Homini Lupus Est»
(ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι όπως ο λύκος)
καθώς και το δικό μας σοφό λαϊκό
«οι λύκοι στην αναμπουμπούλα χαίρονται».
Οπωσδήποτε και τα δύο ισχύουν, ειδικότερα στις διεθνείς σχέσεις όπου
υπεισέρχονται ζωτικά συμφέροντα. Και ακριβώς εκείνο είναι που
μεταλλάσσει τα κράτη σε «λύκους» προκειμένου να εξασφαλίσουν τα
συμφέροντά τους, άσχετα, βέβαια, αν το λεγόμενο «εθνικό συμφέρον»
αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις πρόσχημα, άλλοθι για την εξασφάλιση
κλειστών οργανωμένων συμφερόντων τα οποία κατά καιρούς
αντιστρατεύονται το γνήσιο εθνικό συμφέρον.
Αν ανατρέξουμε στη σύγχρονη Ιστορία αρχίζοντας από τον Α' Παγκόσμιο
Πόλεμο, θα διαπιστώσουμε ότι οργανωμένα συμφέροντα όπλισαν το χέρι του
Σέρβου φανατικού εθνικιστή για να δολοφονήσει τον Αυστριακό αρχιδούκα
και τη γυναίκα του 1914 στο Σαράγεβο και να προκαλέσει άμεσα την
πολεμική σύγκρουση, στην οποίαν έσπευσαν όλοι οι άμεσα ή έμμεσα
εμπλεκόμενοι «λύκοι» της εποχής με τις συμμαχίες τους να μοιραστούν
την όποια λεία. Και ενώ μετά την τραγωδία αυτή οι λαοί απαιτούσαν
αλλαγή πορείας και κάποιοι ιδεαλιστές ηγέτες, όπως ο πρόεδρος των ΗΠΑ
Γουίλσον, εμπνεύστηκαν την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) για τη διασφάλιση
και εδραίωση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, το βιομηχανικό
πολεμικό κατεστημένο, που είχε στο μεταξύ γιγαντωθεί ασύδοτα, δεν
άφησε την ΚτΕ να ορθοποδήσει, προώθησε τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας
(αφού, βέβαια, την εξευτέλισαν και την εκβίασαν με τους δυσμενέστατους
όρους της Συνθήκης Ειρήνης των Βερσαλλιών το 1919 επειδή, στο μεταξύ,
η επανάσταση των Μπολσεβίκων απειλούσε τον καπιταλιστικό κόσμο και η
Γερμανία ήταν απαραίτητη για το νέο ανθρώπινο «σαφάρι»), ανέχθηκε την
εισβολή της Ιταλίας στην Αιθιοπία, αδιαφόρησε σε άλλες έκνομες
ενέργειες κρατών και τελικά οδήγησε την ΚτΕ σε αυτοκτονία.
Αξιοσημείωτο δε είναι ότι οι ΗΠΑ, που πρωτοστάτησαν για τη δημιουργία
της ΚτΕ, δεν έγιναν μέλος της! Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι την ίδια
εποχή, εξαιτίας καταγγελιών δημοσιογράφων, η Επιτροπή Nye της
Αμερικανικής Γερουσίας αποκάλυψε ότι στη διάρκεια του πολέμου, και ενώ
Αμερικανοί Στρατιώτες πολεμούσαν τον κοινό εχθρό, Αμερικανοί
βιομήχανοι όπλων τον προμήθευαν με τα πολύτιμα προϊόντα τους. Εξάλλου,
η πρόταση στο πλαίσιο της Συμφωνίας Kellogg-Briand το 1928 για την
απαγόρευση του πολέμου θάφτηκε διακριτικά. Και η ΚτΕ περιορίστηκε να
προωθήσει -ανεπιτυχώς- τη μείωση των εξοπλισμών.
Για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι γνωστός πάλι ο ρόλος των «λύκων» του
πολεμικού βιομηχανικού κατεστημένου, του οποίου πράκτορες
στρατολόγησαν τον διαβόητο Χίτλερ, τον μύησαν στη μυστική οργάνωση στη
Γερμανία «Ultima Thule» (από την αρχαία ελληνική λέξη Θούλη), στην
οποίαν συμμετείχαν και άλλοι, διαφόρων αποχρώσεων και συμφερόντων
«λύκοι», και προετοίμασαν τη «θριαμβευτική» με όλα τα ανήθικα,
παράνομα και απάνθρωπα μέσα (υπονομεύσεις, μαζικές κ.ά. δολοφονίες,
τρομοκρατία, εκβιασμούς κ.λπ.) άνοδό του στην εξουσία, που μαζί με
τους ιδεολογικούς τους ομογάλακτους «λύκους» στην Ιαπωνία και Ιταλία
υπήρξαν υπεύθυνοι της μεγαλύτερης ανθρωποθυσίας στην Ιστορία, με
περίπου 70 εκατομμύρια ανθρώπινα θύματα, ξέχωρα τους ανάπηρους και τη
γενικότερη φρίκη και τραγωδία που σκόρπισαν στους λαούς.
Πέραν όμως των δύο παγκοσμίων πολέμων, οι πολεμόβιοι «λύκοι» έχουν
προκαλέσει δεκάδες εμφύλιες κ.ά. εσωτερικές και περιφερειακές
συρράξεις, με εκατομμύρια θύματα, χρησιμοποιώντας αδίστακτα κάθε μέσο
για να επιβάλλουν τις λίαν προσοδοφόρες επενδύσεις τους σε
ανθρωποκτονίες. Και ο πιο σημαντικός τους σύμμαχος και μοχλός
προαγωγής των στόχων τους είναι σήμερα η παγκοσμιοποίηση, που με την
ουσιαστικά κατάργηση των συνόρων διευκολύνει και προάγει το φρικτό
έργο τους. Και είναι αξιοσημείωτο ότι η Έκθεση του ΟΗΕ το 1998 για την
Ανθρώπινη Ανάπτυξη αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «στα συνδικάτα
εγκλήματος αρέσει η παγκοσμιοποίηση».
Όμως, όπως διαφαίνεται, οι σύγχρονοι «ανθρωπολύκοι» δεν περιορίζουν
τις επενδύσεις τους μόνο στην πολεμική βιομηχανία, αλλά τις συνδυάζουν
με άλλες, επίσης πολύ προσοδοφόρες επιχειρήσεις, όπως πρώτες ύλες,
ενεργειακούς πόρους, ναρκωτικά, τρομοκρατία, συστήματα ασφαλείας,
πολύτιμα μέταλλα κ.ά. και οι οποίες σε ένα συνεχή φαύλο κύκλο μεθοδικά
καλλιεργούνται, διευρύνονται και διαχέονται αδίστακτα λόγω της
παγκοσμιοποίησης. Κι όταν οι ανώδυνες επενδύσεις τους δεν αποδίδουν
όσα αυτοί προσδοκούν, απλά τις επεκτείνουν σε οδυνηρές πολεμικές
συγκρούσεις, σε ανθρωποθυσίες. Και εδώ θριαμβεύει το μακιαβελικό «ο
σκοπός αγιάζει τα μέσα». Αλλά, και όταν δεν μπορούν να προκαλέσουν
άμεσα πολεμικές συγκρούσεις, προκαλούν άλλες κρίσεις π.χ. οικονομικές,
όπως την παρούσα. Και πού θα πάει; Κάπου, με τις λαϊκές διαμαρτυρίες
και εξεγέρσεις, μπορεί να τους «κάτσει» κάποια σύγκρουση, για να
εκβιάσουν αγορές όπλων έστω κι αν αυτά δεν χρησιμοποιηθούν. Αρκεί να
βλέπουν στην οθόνη του Η/Υ τα κέρδη τους να καταγράφονται ανοδικά.
Ενας δε σπουδαίος επιστήμονας στις ΗΠΑ, όταν ρωτήθηκε αν αυτοί που
εμπλέκονται σε πολεμικές επιχειρήσεις έχουν τύψεις όταν βλέπουν
αίματα, διαμελισμένα κορμιά, φρίκη κ.λπ., απάντησε αρνητικά, γιατί,
όπως επισήμανε, δεν τα βλέπουν και γιατί έχουν εθιστεί, πωρωθεί και τα
θεωρούν σαν τα πολεμικά παιχνίδια στον Η/Υ! Ο Όργουελ δικαιώνεται και
πάλι όταν είπε ότι την εποχή μας οι άνθρωποι θα θεωρούν τον πόλεμο
ειρήνη!
Η σημερινή συγκυρία θυμίζει δραματικά προπολεμική περίοδο. Ήρθε,
άραγε, πάλι η ώρα των «λύκων», των «αρχόντων των δαχτυλιδιών» της
αλαζονείας της εξουσίας; Και κάποιες χώρες μικρές, αδύναμες, που οι
λαοί τους πιστεύουν στη γνήσια δημοκρατία, την ειρήνη, το κράτος
δικαίου, πρέπει να θυματοποιηθούν γιατί, αφού ορισμένοι θρασύδειλοι
«λύκοι» δεν τολμούν ή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τους όμοιούς τους,
στρέφονται στα μικρά ευάλωτα θύματα ακόμη και σε «φίλους» ή/και
«συμμάχους», εκμεταλλευόμενοι εφιαλτικά ανεπαρκείς θεσμούς και
διεφθαρμένες ηγεσίες, για να παίξουν το τραγικό παιχνίδι των
εξιλαστήριων θυμάτων. Και πριν από την με όποιο τρόπο «κατασπάραξη»
προκαλούν κλίμα φόβου, ανασφάλειας και κοινωνικού αποκλεισμού για
ευνόητους λόγους. Δεν είναι κρίμα που κάποιοι ποιητές, φιλόσοφοι κ.ά.
καλλιεργούν ελπίδα (αλλά και οι προνομιούχοι όμως για
αποπροσανατολισμό και άλλοθι), που έχει εισαχθεί κι αυτή στο
χρηματιστήριο; Μήπως, ωστόσο, υπάρχει πραγματικά κάποια αχτίδα ελπίδας
σαν εκείνη που δημιούργησε ο με το Νόμπελ Ειρήνης βραβευθείς πρόεδρος
των ΗΠΑ, που εγκαινίασε ένα νέο, εντυπωσιακό τίτλο θεωρίας διεθνών
σχέσεων με γνήσιας ελληνικής καταγωγής λέξεις «Πραγματιστικός
Ιδεαλισμός» («Pragmatic Idealism»), που αποτελεί μια ενδιαφέρουσα
σύνθεση θεωριών των W. Wilson και FDR;
Να συνεχίσουμε, συνεπώς, να τρέφουμε αυταπάτες ή μήπως πρέπει να
αρχίσουμε να φοβόμαστε, αλλά και να γρηγορούμε, ότι τουλάχιστον για τα
Βαλκάνια, την «πυριτιδαποθήκη», υπάρχει νέα Γιάλτα ή επιχειρείται
άσκηση πανικού; Γιατί, είναι πολύ περίεργο και παραπέμπει στην περίοδο
του Β' ΠΠ το γεγονός ότι σε ορισμένα θέματα, όπως το Σκοπιανό, η
σημερινή δημοκρατική ρωσική ηγεσία (και είναι λυπηρό και
απογοητευτικό) υιοθετεί πολιτική που θυμίζει Στάλιν και Τίτο, ενώ (και
αυτό είναι ακόμη πιο λυπηρό και απογοητευτικό) η αμερικανική ηγεσία
απαξιώνει τη μεταπολεμική πολιτική τής τότε προκατόχου της, με υπουργό
Εξωτερικών τον Στετίνιους, που αντέκρουσε την ανθελληνική πολιτική των
Στάλιν και Τίτο.
Μήπως η παραπάνω εξέλιξη αποκαλύπτει ακριβώς το προαναφερθέν, ότι,
δηλαδή, όταν οι εξουσιαστές θύτες - «λύκοι» δεν μπορούν ή δεν θέλουν
να συγκρουστούν μεταξύ τους, πασχίζουν -στο πλαίσιο του περιβόητου
«διαιρεί και βασίλευε»- να πλήξουν αδύναμα και ευάλωτα θύματα, αλλά
ακόμη και εν δυνάμει δυνατά όπως η Ε.Ε., ή τουλάχιστον να τα εκβιάσουν
με όποια οικονομικά κ.ά. μέσα για επενδύσεις π.χ. σε ενέργεια και
εξοπλισμούς ως «φόρο υποτέλειας» ή ενδεχομένως, αν νομίζουν ότι τους
συμφέρει ή λόγω παράκρουσης εξαιτίας της παθολογικής τους αλαζονείας,
να προκαλέσουν ακόμη και πολεμική σύρραξη εξαγοράζοντας και
χρησιμοποιώντας τους κατάλληλους, τραγικούς προβοκάτορες-δολώματα για
το νέο σενάριο πολεμικής φρίκης;
Και η μεν Ε.Ε. υπονομεύεται και αυτο-υπονομεύεται εξαιτίας της
έλλειψης αποτελεσματικής πολιτικής βούλησης και συνοχής, ο δε ΟΗΕ, ενώ
θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης με
ορισμένες οργανώσεις του, οι οποίες, βέβαια, πρέπει να απαλλαγούν από
πολιτικών σκοπιμοτήτων αγκυλώσεις, παίζει τον άχαρο ρόλο ενός
σύγχρονου Πιλάτου. Όμως, στο γενικότερο αυτό σενάριο καθοριστικό ρόλο
παίζουν η αδιαφορία και παθητικότητα των λαών, τους οποίους οι
«άρχοντες των δαχτυλιδιών» της αλαζονείας μεθοδικά προσπαθούν να
μεταλλάξουν σε «ΟΡΚ» ή απάνθρωπα ρομπότ για να συνεχίσουν τον
παραλογισμό των ανθρωποθυσιών. Και εδώ αναδεικνύεται αδήριτη η ανάγκη
εγρήγορσης και κινητοποίησης των δημοκρατικά υπεύθυνων πολιτών για να
αποτρέψουν νέες τραγωδίες.
* Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Ινδιανάπολης, τ.
διευθύνων σύμβουλος του Γραφείου ΟΗΕ για Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
