Την τελευταία του πνοή άφησε ο μεγάλος Έλληνας στοχαστής Κώστας Αξελός τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα, 4 Φεβρουαρίου, στο Παρίσι.
Απριλίου 15, 2009
Κώστας Αξελός:
«Η φιλοσοφία σήμερα δεν μπορεί
να υπηρετήσει τίποτα και κανέναν»
Ακμαίος στα 85 χρόνια του,
ο τελευταίος μεγάλος Έλληνας στοχαστής,
κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του
και παραχωρεί στο «Κ» μια σπάνια συνέντευξη.
Tου Γιώργου Δουατζή
Τι υπηρετεί σήμερα η φιλοσοφία;
Δεν μπορεί να υπηρετήσει τίποτα και κανέναν.
Σήμερα, ως πλανητική σκέψη,
μπορεί να τα θέσει όλα υπό ερώτηση
και να δώσει αινιγματικές απαντήσεις.
Τι θα νέκρωνε τη σκέψη μας;
Η έλλειψη του παιχνιδιού.
Το παιχνίδι…
Ας θέσουμε πρώτα μια ερώτηση:
πώς ξετυλίγεται ο κόσμος;
Δεν θα έλεγα τι είναι ο κόσμος,
γιατί τότε τον καθιστούμε στατικό.
Οι μεν λένε προϊόν της ιδέας,
οι άλλοι λένε προϊόν της ύλης,
άλλοι λένε δημιούργημα του Θεού,
άλλοι λένε φαντασίωση του ανθρώπου.
Όλα αυτά είναι νοήματα που δίνουμε
σαν να βρισκόμαστε έξω από τον κόσμο,
ενώ ο κόσμος ο ίδιος ξετυλίγεται χωρίς νόημα,
χωρίς γιατί και επειδή, σαν παιχνίδι.
Τι είναι ο χρόνος;
Ένα κεντρικότατο θέμα του στοχασμού,
που κινητοποιεί και συντρίβει κάθε στοχασμό.
Λέτε «να μοχθήσουμε να σώσουμε το όνειρο
αφού δεν μπορούμε να το πραγματοποιήσουμε»…
Όλοι κινούμεθα και από διάχυτα όνειρα.
Τα όνειρα είναι τα ανοίγματα της ζωής μας.
Έχουμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα από τα όνειρά μας..
Η μη πραγματοποίησή τους…
Ίσως κλονιστεί και η έννοια της πραγματοποίησης.
Ίσως κάποτε καταλάβουμε ότι το «πραγματοποιώ»
σημαίνει συγχρόνως και συντρίβομαι.
Γιατί υποφέρει ο άνθρωπος;
Διότι δεν είναι το όλον. Είναι ένα τμήμα του.
Θα μπορούσε να είναι αλλιώς;
Δεν θα μπορούσε, αλλά πνίγεται μέσα σε αυτόν τον περιορισμό.
Ότι δεν μπορεί να είναι εδώ και κει συγχρόνως…
Τι είναι ο έρωτας;
Η αναζήτηση που έγκειται στη συνάντηση
και τη μη συνάντηση με τον άλλον..
Τι είναι για σας το θηλυκό;
Το ήμισυ του κόσμου.
Κάτι πάρα πολύ κυρίαρχο,
όχι σε επίπεδο διάκρισης φύλων, άντρας – γυναίκα.
Είναι σαν δύο δυνάμεις στον κόσμο.
Η σχέση με το θηλυκό είναι ένα από τα σημεία
συνάντησης των ανθρώπων μεταξύ τους και με τον κόσμο,
και μαζί απομάκρυνσης.
Δεν μπορεί ποτέ να πραγματοποιηθεί
η απόλυτη συνάντηση αρσενικού και θηλυκού.
Έπαιξε ρόλο το θηλυκό στη ζωή και στο έργο σας;
Πάρα πολύ. Αλλά δεν ξέρω πολύ καλά πού και πώς.
Ο θάνατος;
Διατρέχει όλη τη ζωή, είναι το οριστικό τέλος της
και διατηρεί τα ίχνη της ζωής του θανόντος,
που κι αυτά θα εξαφανιστούν κάποτε.
Τον φοβάστε;
Δεν υπάρχει για μένα ο φόβος του θανάτου,
χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θέλω να πεθάνω αύριο.
Ο θάνατος είναι ο καλύτερος φίλος και ο χειρότερος εχθρός,
γιατί βάζει ένα τέρμα στην περιπέτεια που λέγεται ζωή.
Αλλά είναι αυτός που δίνει νόημα σε κάθε πράγμα.
Οι περισσότεροι φοβούνται.
Ο άνθρωπος φοβάται τη ζωή περισσότερο από το θάνατο.
Τη ζωή που οδηγεί προς το τέλος νομίζω ότι φοβούνται οι άνθρωποι.
Μεγαλύτερος φόβος σας;
Το στέγνωμα της ψυχής και της σκέψης.
Πώς θα νικηθεί ο φόβος;
Με τη συμφιλίωση μαζί του.
Ποια τρία πράγματα θα άξιζε να πιστέψουμε;
Η πίστη είναι υπόθεση θρησκευτική.
Με την ποίηση και τη σκέψη ο άνθρωπος
μπορεί να ανοιχτεί στη φύση,
στην τεχνική και στο περιπλανώμενο παιχνίδι
επάνω σε έναν ληξιπρόθεσμο πλανήτη.
Από πού να πιαστεί ο σύγχρονος άνθρωπος για να υπάρξει;
Να πιαστεί δεν μπορεί από πουθενά.
Του είναι ίσως δυνατόν να ανοιχτεί στο αποσπασματικό Όλον.
Με τι όπλα;
Χωρίς όπλα. Και χρησιμοποιώντας όλα τα όπλα.
Το άνοιγμα δεν είναι κάτι το μυστηριώδες.
Ας πάρουμε μια παρέα στην παραλία.
Οι μεν φωτογραφίζουν τους δε.
Θέλουν να τους οικειοποιηθούν, να τους αρχειοθετήσουν.
Οι άλλοι φωτογραφίζουν τη θάλασσα,
θέλουν να την ακινητοποιήσουν.
Οι άλλοι λένε, τι ωραία που είναι,
δες, δες τι ωραία που χτυπάει το κύμα.
Όλα αυτά είναι μορφές ακινητοποίησης του χρόνου,
του χώρου και όχι άνοιγμα στο χωροχρόνο.
Άνοιγμα είναι να έκαναν μπάνιο, να χαίρονταν,
να ζούσαν χωρίς αυτό το δες, δες…
Το αξιακό σύστημα που οικοδομείτε;
Δεν οικοδομώ σύστημα. Επιχειρώ ένα βήμα.
Και αυτό θα περάσει. Δεν είναι αυτοσκοπός.
Ξέρει κανείς ότι αφήνει κάτι πίσω του
και ας έχει υποστεί απέραντες μεταλλαγές.
Αυταπάτη αθανασίας;
Αν το εκλαμβάνει κάποιος σαν αυταπάτη αθανασίας,
πρέπει τελικά να ξέρει ότι θα γίνει κάτι τελείως άλλο.
Τι θα λέγατε σε έναν έφηβο;
Να κρατήσει, όσο γίνεται,
έναν παλμό και στη λεγόμενη ώριμη ηλικία.
